CWESTIYNAU CYFFREDIN
Dewch o hyd i atebion i'r cwestiynau mwyaf cyffredin am y prosiect uwchraddio'r grid a'r hyn y mae'n ei olygu i gymunedau ledled y wlad.
RHWYDWAITH A SEILWAITH
Pwy sy'n gweithredu'r rhwydwaith trosglwyddo ym Mhrydain Fawr?
Mae tri chwmni'n gweithredu rhwydwaith trosglwyddo Prydain: Y Grid Cenedlaethol (Cymru a Lloegr), SSEN Transmission (gogledd yr Alban) ac SP Energy Networks (canolbarth a de'r Alban). Y tri sefydliad hyn sydd y tu ôl i'r ymgyrch 'Symud y Grid Ymlaen'.
Beth yw peilonau a pham mae angen mwy ohonyn nhw arnom ni?
Mae peilonau (a elwir yn dechnegol yn 'tyrau') yn cynnal ceblau trydan foltedd uchel sy'n cludo pŵer ar draws y wlad. Fel pob seilwaith, mae angen i Brydain Fawr esblygu ei grid i gefnogi'r galw cynyddol gan gartrefi, busnesau, ceir trydan a phympiau gwres. Wrth i ni ddefnyddio mwy o ynni adnewyddadwy fel gwynt a solar, rhaid i'r grid fod yn hyblyg i reoli newidiadau yn y cyflenwad a'r ynni sy'n cael ei gynhyrchu mewn lleoliadau newydd. Mae uwchraddio'r grid mewn mannau strategol yn hanfodol er mwyn sicrhau y gall ddiwallu gofynion ynni a chyflawni nodau ynni glân y DU.
Pam na allwn ni roi pob cebl o dan y môr?
Er bod gennym geblau tanddwr alltraeth ac rydym yn cynllunio mwy ar gyfer y dyfodol, mae angen i'r rhain lanio ar y tir o hyd i ddarparu pŵer glân i gartrefi, gan olygu bod angen ceblau, is-orsafoedd a pheilonau. Mae ceblau tanddwr syml sy'n cysylltu dau leoliad yn costio tua phum gwaith yn ddrytach na dewisiadau uwchben, tra bod ceblau alltraeth mwy cymhleth sy'n cysylltu sawl safle â'r grid ar y tir tua 11 gwaith yn ddrytach na llinellau uwchben. Mae angen cynllunio'n ofalus ar geblau tanddwr hefyd i ystyried seilwaith alltraeth arall, bywyd morol a chydnerthedd rhwydwaith. Felly, er ein bod yn defnyddio ceblau tanddwr alltraeth, nid nhw yw'r opsiwn gorau bob amser. Mae ein cymdogion ym Môr y Gogledd fel yr Almaen hefyd yn cynllunio llinellau uwchben sylweddol ar y tir newydd ochr yn ochr â chysylltiadau tanddwr.
Pam na rhoi'r holl linellau pŵer o dan y ddaear?
Mae llinellau pŵer wedi'u gosod o dan y ddaear mewn rhai lleoliadau, ond nid yw hyn bob amser yn ymarferol nac yn gost-effeithiol. Rhaid taro cydbwysedd bob amser rhwng gwydnwch, yr effaith ar ardaloedd lleol, a fforddiadwyedd. Mae hyn yn arbennig o bwysig gan fod costau gosod, cynnal a chadw a gweithredu wedi'u cynnwys yn ein biliau ynni.
Mae gosod llinellau pŵer o dan y ddaear yn costio, ar gyfartaledd, tua 4.5 gwaith yn fwy na llinellau uwchben, gyda'r costau hyn yn y pen draw yn cael eu hysgwyddo gan ddefnyddwyr drwy filiau ynni. Yn ogystal, mae angen cloddio dros 14 gwaith yn fwy o ddaear ar gyfer ceblau tanddaearol na llinellau uwchben, gan greu aflonyddwch amgylcheddol sylweddol.
Nad yw peilonau wedi bod yn rhan o'r dirwedd erioed?
Ydyn, mae peilonau wedi darparu pŵer ledled Prydain ers bron i 100 mlynedd. Er ein bod yn blaenoriaethu defnyddio'r rhwydwaith presennol cymaint â phosibl, mae Gweithredwr y System Ynni Genedlaethol wedi ei gwneud yn glir bod seilwaith newydd yn hanfodol i gyrraedd nodau ynni glân y DU.
YNNI GLÂN
Beth yw targedau ynni glân Prydain?
Erbyn 2030, mae llywodraeth y DU yn anelu at gynhyrchu'r rhan fwyaf o drydan Prydain o ffynonellau ynni glân fel gwynt a solar. Dim ond pan nad oes digon o wynt y bydd pŵer nwy yn cael ei ddefnyddio, sy'n cyfrif am lai na 5% o gyfanswm y cynhyrchiad mewn blwyddyn arferol.
Beth mae gweithredwyr rhwydwaith yn ei wneud i gefnogi ynni glân?
Mae perchnogion rhwydweithiau trosglwyddo yn cysylltu mwy o ffynonellau ynni adnewyddadwy ac yn uwchraddio'r grid i ymdopi â'r galw cynyddol am drydan, gan gynnwys o gerbydau trydan a'r ffordd rydym yn cynhesu ein cartrefi a'n busnesau. Maen nhw'n buddsoddi dros £67 biliwn, gan greu swyddi ledled y wlad wrth uwchraddio llinellau pŵer presennol a gosod peilonau a llinellau pŵer newydd mewn rhai ardaloedd i gyflawni nodau ynni glân.
Sut mae'r symudiad tuag at ynni glân o fudd i Brydain?
Mae'r newid i ynni glân yn gyfle mawr. Mae'n darparu mwy o ddiogelwch ynni, yn creu swyddi, ac yn ein cysylltu â ffynonellau pŵer mwy fforddiadwy. Wrth i ni ddisodli tanwyddau ffosil â thrydan (e.e. newid i gerbydau trydan), byddwn yn cynhyrchu pŵer o ffynonellau sy'n gyfeillgar i'r amgylchedd fel gwynt a solar. Er mwyn manteisio i'r eithaf ar ein hynni adnewyddadwy a rhoi mynediad i gartrefi a busnesau at bŵer fforddiadwy a dibynadwy, mae angen i ni uwchraddio ein grid gyda seilwaith newydd a gwell, gan gynnwys uwchraddio llinellau pŵer presennol a gosod peilonau newydd mewn rhai ardaloedd, gyda buddsoddiad o dros £67 biliwn.